••• لطفاً برای آغاز گفت وگو بفرمایید تعریف سلفی چیست و به چه کسانی سلفی می گویند؟
دربارة پیدایش سلفی گری ابتدا باید به لغت سلف توجّه کنیم. سَلَف به معنای گذشته و گذشتگان است؛ ولی از نظر خود سلفی ها، هر گذشته ای سلف نیست. از نظر آنها سلف عبارت است از افرادی که در سه قرن اوّل اسلام زندگی می کردند. از نظر ما؛ اگر این مدّعا دربارة مردم ساکن در قرن اوّل بود، می شد آن را به علّت صحابی پیامبر(ص) بودن پذیرفت. امّا وقتی دربارة مردم سه قرن گفته می شود، ما وجهی برای برتری دادن مردم این سه قرن بر دیگر مردم نمی بینیم.
••• آنها بر چه اساسی چنین حرف عجیبی را به خورد مخاطبان خود می دهند؟
مستند آنها در این باره، یک حدیث است. حدیثی که زیاد از آن استفاده می کنند: آنها می گویند: پیغمبر(ص) فرموده اند: «خیر القرون قرنی ثم الذین یلونهم ثم الذین یلونهم»؛ ما این سخن را در منابع روایی شیعی صحیح نمی دانیم: «بهترین قرن ها، قرن من است و بعد از من مردمی که در قرن بعدی می آیند و مردم در قرن بعد.» این حدیث در کتاب «صحیح بخاری»، کتاب «شهادات»، در باب لایشهد علی شهادة الجور اذا اّشهد آمده است. حدیث شمارة 2652.
بنابراین، آنها اعتقاد دارندکه: به استناد این حدیث، کسانی که در سه قرن اوّل بودند، انسان های شریف و خوبی بودند و مورد تأیید پیغمبرند و به آنها سلف می گوییم.
پس تکلیف این برش تاریخی معلوم شد و دیدیم این سلف به این معنای پدران و اجداد و قرون گذشته نیست، بلکه به معنی سه قرن اوّل پیدایش اسلام است. به استناد حدیثی که خدمتتان عرض کردیم، این معنای سلف در لغت.
••• آیا واقعاً تمام این اعتقادات سلفی ها در صدر اسلام و حتّی سه قرن نخست وجود داشته است؟
دربارة پیدایش سلفی گری باید اذعان داشت که این عقیده، به تدریج به وجود آمده و یکجا ایجاد نشده است. اندیشه های سلفی گری را وقتی در طول تاریخ اسلام بررسی می کنیم، می بینیم بخشی از اینها در قرن های اوّل، دوم و سوم و برخی در قرن های هفتم و هشتم، در زمان حیات ابن تیمیه وجود دارد. پس عقاید آنها یک باره شکل نگرفته است. مجموعة افرادی را که دارای این اعتقاد هستند، سلفی می خوانند.
این عقیده، در افکار خلیفة دوم، مروان بن حکم، معاویه و برخی اصحاب دیگر وجود داشته و در احادیثی رگه هایی از آن پیدا می شود.
••• ممکن است نمونه ای از باور سلفی را بیان کنید؟
مثلاً از عمربن خطّاب و عایشه نقل شده است. اینها جزیی است و کلّی نیستند؛ مثلاً روایتی از خلیفة دوم به نقل از پیامبر(ص) آمده که می گوید: گریه کردن بر میّت جایز نیست؛ زیرا باعث عذابش می شود. این روایت در صحیح بخاری آمده است. بر این پایه، مسلمانان را از گریه کردن در وقت عزا منع می کنند. اتّفاقا در همین کتاب، روایت دیگری از عایشه آمده که گفته است، منظور ازجملة یاد شده این است که، در حالی که مردم گریه می کنند، مرده هم هم زمان دارد عذاب می شود و منظور این نیست که به سبب گریة آنها، میّت عذاب می شود. در روایت دیگری هم آمده است که پیامبر(ص) از جایی رد می شدند، دیدند دارند برای زنی یهودی گریه می کنند. پیامبر(ص) فرمودند: او دارد عذاب می شود و آنها هم دارند برای او گریه می کنند. حتّی اگر فرض کنیم عذاب او به سبب گریة آنها هم بوده، باز این دربارة غیر مسلمان است و نمی توان آن را به مسلمان تعمیم داد. علاوه بر آن، عایشه در ادامه اش می گوید: در قرآن کریم خداوند می فرماید: «لاتزر وازره وزر اخری؛ کسی گناه دیگری را به دوش نخواهد کشید.» جالب این است که با وجود این دلایل و آیات، باز به ما می گویند در بقیع گریه نکنید تا مایة عذاب اهل قبور آنجا نشوید.
موضوعات: سیاسی
لینک ثابت
